ඉන්දු ලංකා ධීවර ගැටලුව වටේ යාමක් ද?

ඉන්දු – ලංකා ධීවර ගැටලුව පිළිබඳව සාකච්ඡා කිරීම සඳහා ඉන්දීය ධීවර සංගම් සිදුකළ ඉල්ලීම මෙරට ධීවර සංගම් විසින් ප්‍රතික්ෂේප කළ බව පසුගියදා මාධ්‍ය වාර්තා කර තිබුණි. ඊට හේතු වශයෙන් උතුරේ ධීවර සංගම් නියෝජිතයන් ප්‍රකාශ කර තිබුණේ පසුගියදා දෙරටේ අගමැතිවරුන් හමු වී කළ සාකච්ඡාවේදී නිසි විසඳුමකට ඒමට නොහැකි වූ කාරණයක් පිළිබඳව ධීවර සංගම් පමණක් සාකච්ඡා කිරීමෙන් පලක් නොවන බවය. 

සැබවින්ම, ඉන්දු ලංකා ධීවර ගැටලුව පහසුවෙන් විසඳිය නොහැකි-නූල් බෝලයක් තරමට අවුල්සහගත - දැවැන්ත ගැටලුවක් ද? 

ඉන්දු -ශ්‍රී ලංකා මුහුදු සීමාව සහ එය 
උල්ලංඝනය කෙරෙන ආකාරය

යුද්ධය පැවති සමයේ නාවික හමුදාව විසින් පනවන ලද විවිධ තහංචි නිසා සහ අවිනිශ්චිත ආරක්ෂක වාතාවරණය නිසා ඉන්දු ලංකා ධීවර ප්‍රශ්නය එතරම් කරළියට පැමිණි බවක් අපට දක්නට නොලැබුණි. නමුත්, යුද්ධය හමාර වීමත් සමගම රාජ්‍යතාන්ත්‍රික වශයෙන් සාකච්ඡාවට බඳුන් කෙරෙන තරමට එම ප්‍රශ්නය වර්ධනය විය. මේ පිළිබඳව පසුගිය රජය සමයේ ද රාජ්‍යතාන්ත්‍රික මට්ටමින් සහ දෙරටේ ධීවර සංගම් මට්ටමින් සාකච්ඡා පැවැත්වුණු අතර, ඉන් ද විසඳුමක් නොලැබුණි. වත්මන් අගමැති රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතා පසුගියදා කළ ඉන්දීය සංචාරයේදී ද මේ පිළිබඳව ඉන්දීය අගමැතිවරයා සමග සාකච්ඡා කළ බව ද, ඉන් විසඳුමකට පැමිණීමට නොහැකි වූ බව ද මාධ්‍ය වාර්තා කර තිබුණි. 

නමුත්, අපට ඇති ප්‍රශ්නය නම් වසර ගණනාවක් තිස්සේ මේ තරම් සාකච්ඡා කිරීමට සහ සාකච්ඡා කරමින් ඇදගෙන යාමට ඇති ප්‍රශ්නය කුමක් ද කියාය. දැනට පැන නැගි ඇති ඉන්දු ලංකා ධීවර ගැටලුව ජාත්‍යන්තර සාගර ප්‍රඥප්තීන්ට හා ද්විපාර්ශවික එකඟතාවන්ට අනුකූල නොවීම නිසා හටගෙන ඇති තත්වයක් මිස අන් කිසිවක් නොවේ. 

එක්සත් ජාතීන්ගේ සාගර නීති ප්‍රඥප්තිය යටතේ ශ්‍රී ලංකාවට සහ ඉන්දියාවට අදාළව ජාත්‍යන්තර මුහුදු සීමා මොනවා ද යන්න වෙන වෙනම නිර්ණය කර තිබේ. ඊට අමතරව දෙරට අතර 1974 සහ 1976 අත්සන් කරන ලද මුහුදු සීමා සම්බන්ධයෙන් වූ එකඟතාවන් මගින් පෝක් සමුද්‍ර සන්ධිය සහ මන්නාරම් බොක්ක ආශ්‍රිත මුහුදු සීමා පිළිබඳ පොදු එකඟතාවන්ට එළඹ තිබේ. (දෙරටේම පාරම්පරික ධීවර ප්‍රදේශවල සීමා මායිම් පිළිබඳ එකඟ වෙමින්, එම ප්‍රදේශය තුළ දෙරටේ නාවුක යාත්‍රාවන්ට නිදහසේ ගමන් කිරීමේ අවස්ථාව සැළසුණි. කච්චතිව් දූපත ශ්‍රී ලංකාව සතු බවටත්, ඉන්දියානුවන්ට ආගමන ලියකියවිලි රහිතව එහි පැමිණිය හැකි ලෙසත් එකඟතාවන්ට එළඹුනේ ද ඒ අනුවය) මූලාශ්‍රය පිටුව 11, Hettiarachchi. A, Fisheries in the Palk Bay Region: The IndianFactor, Ministry of Fisheries and Aquatic Resources) 

ඒ සියලු ජාත්‍යන්තර නීතින්ට හා ද්විපාර්ශවික එකඟතාවන්ට අනුව, ශ්‍රී ලංකාවේ මුහුදුසීමාව සහ ඊට අයත් සම්පත් ආරක්ෂා කිරීමේ පූර්ණ වගකීම සහ නෛතික අයිතිය ශ්‍රී ලංකා නාවික හමුදාවට ඇත. එලෙසින්ම, තම රටේ මුහුදු සීමාව සහ ඊට අයත් සම්පත් ආරක්ෂා කිරීමේ පූර්ණ වගකීම සහ නෛතික අයිතිය ඉන්දියානු ආරක්ෂක අංශවලට ඇත. බොහෝ විට ඉන්දියානු ධීවරයන් බුරුතු පිටින් ලංකා මහුදු සීමාව ඉක්මවාවිත් මසුන් ඇල්ලීමේ නිරත වෙති. එවැනි අය ධීවර යාත්‍රා ද සමග ශ්‍රී ලංකා නාවික හමුදා අත්අඩංගුවට පත් වෙති. ලංකා ධීවරයන් ද ඉන්දියානු මුහුදු සීමාව ඉක්මවන විට, ඔවුන් ඉන්දීය වෙරළාරක්ෂක හමුදා අත්අඩංගුවට පත් වෙති. වෙනත් රටක මුහුදු සීමාව උල්ලංඝනය කර- ධීවර කටයුතුවල නියැළෙන විට එවැනි තැනැත්තන් එම රටේ මුහුදු සීමා නීති අනුව අත්අඩංගුවට ගැනීම ප්‍රශ්නයක් වන්නේ කෙසේ ද?  

යමෙක් එය ප්‍රශ්නයක් ලෙස දකින්නේ නම්, එම ප්‍රශ්නය නිරාකරණය කර ගැනීමට ඇති විසඳුම සාකච්ඡා තබමින් මන්මුළා වූවන් සේ වටේ යමින්- කාලය කා දැමීම නොව, දෙරටේම ධීවරයන් අනෙකුත් රටවල මුහුදු සීමා උල්ලංඝනය කර මසුන් ඇල්ලීමට කටයුතු නොකිරීමය. එසේ නොකරන පුද්ගලයන් අත්අඩංගුවට ගෙන-අධිකරණය වෙත ඉදිරිපත් කිරීම ඒ රටේ ආරක්ෂක අංශ වල වගකීමය. 

  

ඉන්දියානු ධීවරයන්ට ශ්‍රී ලංකා මුහුදු සීමාවේ මසුන් ඇල්ලීමට සතියට දින දෙකක්වත් දෙන්නැයි ඉන්දීය ධීවර සංගම් වරෙක යෝජනාවක් ඉදිපත් කර තිබුණි. මීට මාස කිහිපයකට පෙර දෙරටේ ධීවර සංගම් නියෝජිතයන් අතර පැවති සාකච්ඡාවකදී ද වසරකට දින 83 බැගින් ඉන්දීය ධීවරයන්ට ශ්‍රී ලංකා මුහුදු සීමාවේ මසුන් ඇල්ලීමට ඉඩ ලබා දෙන්නැයි ඉන්දීය පාර්ශවයෙන් යෝජනා ඉදිරිපත් වී තිබුණි. නමුත්, ප්‍රශ්නය වන්නේ එසේ කිරීමට ශ්‍රී ලංකාවට තිබෙන අවශ්‍යතාව කුමක් ද කියාය. යම් ලෙසකින් හෝ අප රටේ පාලකයන් එසේ කිරීමට ඉන්දියානු ධීරයන්ට අවස්ථාව ලබා දෙන්නේ නම්, ඉන්දියානු මුහුදු සීමාවේ මසුන් ඇල්ලීමට ද ඒ හා සමාන අවස්ථා ශ්‍රී ලංකා ධීවරයන්ට ලබා දීමට වගබලා ගත යුතුය. නමුත්, එවැනි ඔලමොට්ටල-අදූරදර්ශී තීරණ ගතහොත්, ඉන් දීර්ඝකාලීන අවාසිය ශ්‍රී ලංකාවට බව පාලකයන් සිහිතබා ගත යුතුය. ඊට එක් සරළ හේතුවක් ලෙස, උතුරු මුහුදු තීරයෙහි මසුන් අල්ලන ඉන්දියානු ධීවර යාත්‍රා සංඛ්‍යාව හා එම තීරයෙහි මසුන් අල්ලන ශ්‍රී ලංකා ධීවර යාත්‍රා සංඛ්‍යාව අතර තුලනයක් නැති වීම පෙන්වා දිය හැක. එමනිසා, එවැනි තීරණයක අනිවාර්ය අවාසිය ශ්‍රී ලංකාවටය.     

දැනට අත්අඩංගුවට ගෙන සිටින සියලුම ධීවරයන් නිදහස් කිරීමත්, යම් නිශ්චිත දිනයක් ප්‍රකාශයට පත්කර එදිනෙන් පසුව මුහුදුසීමා නීති අකුරටම ක්‍රියාත්මක කරනු ලබන බවට ප්‍රකාශයට පත් කිරීමත්, පූර්ව දැනුවත් කිරීම් වශයෙන් ප්‍රකාශිත දිනයෙන් පසුව මුහුදුසීමා උල්ලංඝනය නොකරන ලෙසත්, උල්ලංඝනය කළහොත් අත්අඩංගුවට ගනු ලබන බවත්, ඒ සම්බන්ධයෙන් කිසිදු සමාවක් නොලැබෙන බවත් දෙරටේම බලධාරීන් එකහඬින් ප්‍රකාශ කිරීම මෙම ප්‍රශ්නය විසඳීම සඳහා කළ යුතු කාර්යය නොවේ ද? 

මේ රටේ පාලකයන් තේරුම් ගත යුතු දෙයක් ඇත. එනම්, වසර තිහක් තිස්සේ උතුරේ ධීවරයන් යුද්ධය නිසා තම ජීවිකාව නිදහසේ කරගන්නට නොහැකිව බැටකමින් සිටි බව ද, එකල පනවා තිබූ තහංචි දැන් ඉවත් කර ඇති නිසා දැන්වත් වැට පනින්නන්ගේ බාධාවකින් තොරව ඒ කාර්යය නිදහසේ කර ගැනීමට වාතාවරණය සළසා දිය යුතු බවත්ය. 

ගවයන් වුව වැට ශක්තිමත් නොවූ විට වැට පැනීමට උත්සාහ කරති. එහෙත් වැට ශක්තිමත් නම් සහ වැට පැන්නොත් ගැලවීමකුත් නැති බව දන්නේ නම් වැට පනින්නට උත්සාහ කරන්නේ නැත. එසේ නැතිව, සුළඟට වැනෙන පඹයන් සේ කළ යුතු දේ නොකර-කිවයුතු දේ නොකිය කල් ඇරීමෙන් ප්‍රශ්න දිග්ගැස්සෙනු විනා ඇති වන ඵලයක් නැත.    

වැට පනිනවුන් සම්බන්ධයෙන් නීතිමය කටයුතු කිරීමේදී, අවශ්‍ය නම් එලෙස හසුවන්නන් ඔවුන් අයිති රටට බාර දුන්නාට ගැටලුවක් නැත. එවිට, ඔවුන්ගෙ අඹුදරුවන්ට වුව ඔවුන්ගෙ දුක සැප පහසුවෙන් බලා කියා ගන්නට හැකියාව ලැබෙනු ඇත. 

ඉන්දු ලංකා මුහුදු සීමාව, එ් හා බැඳි දේශපාලන තොරතුරු සහ පැනනැගි අර්බුද පිළිබඳව වැඩිදුර තොරතුරු දැනගැනීම සඳහා ඇමරිකා ආරක්ෂක විශ්වවිද්‍යාලය විසින් සංවිධානය කරන ලදුව, 2008 ඔක්තෝබර් මසදී තුර්කියේ ඉස්තාන්බුල් නගරයේ පැවති වැඩමුළුවකදී සනත් ද සිල්වා නමැති විද්වතෙකු විසින් ඉදිරිපත් කරන ලද සවිස්තරාත්මක පත්‍රිකාව මෙම ලින්ක් එකෙන් ඩවුන්ලෝඩ් කර කියවන්න. එහි 10-12 පිටුවල ඉන්දු-ලංකා මුහුදු සීමා උල්ලංඝනය කර ධීවර කටයුතු කිරීම පිළිබඳව තොරතුරු සඳහන් වේ.    

අලි-මිනිස් ගැටුම වහා විසඳිය යුතු ජාතික ප්‍රශ්නයක් නොවේ ද?

පසුගියදා මින්නේරිය ප්‍රදේශයේ ගමකට වැදුණු වල් අලියෙකු පිළිබඳව වාර්තා කිරීමට ගිය මාධ්‍යවේදියකු එම වල් අලියාගේම පහරකෑමට ලක්ව මිය යාමත් එක්කම, රටේ හැම ජනමාධ්‍යයක්ම වගේ ඒ සිද්ධියට වැඩි වටිනාකමක් සහ ඉඩක් ලබා දීමට කටයුතු කළා. එහි ප්‍රතිඵලයක් විදිහට, සමාජයේ වගකිවයුතු අංශවලටත් කාලෙන් කාලෙට අමතක වෙලා යන - මාස කිහිපයකට සැරයක් අලියෙක්ගෙ එහෙම නැත්නම් ඈත ගමක මනුස්සයෙක්ගෙ මරණයක් වුනාම කතාබහට ලක්වන- අනෙක් හැම වෙලාවකම වගේ නොවැදගත් ලෙස යට ගැහෙන අලි මිනිස් ගැටුම ගැන කතාබහ ආයිත් සුපුරුදු ලෙස සමාජය ඉස්සරහට ඇවිත් තිබෙනවා. අලි ප්‍රශ්නයෙන් හැමදාම බැටකන මිනිස්සුන්ට නම් අමුතුවෙන් මේ ගැන කතාකරන්න දෙයක් නෑ. අලි ප්‍රශ්නය ඔවුන්ගෙ ජීවන අරගලේම දැවැන්ත සහ නීරස කොටසක් වෙලා. 

මිනිස් සම්පත වගේම අලි සම්පතත් අපේ රටට-මේ මිහිතලයට මහඟු සම්පතක් විත්තිය අමුතුවෙන් කියන්න ඕන නෑ. 

ඒත්, මිනිස් ක්‍රියාකාරකම් නිසා අවුරුද්දක් පාසා මියයන අලිඇතුන්ගේ සංඛ්‍යාව බැලුවහම තව අවුරුදු 50ක් 100ක් යනකොට අලිඇතුන් සෑහෙන්න වඳ වෙලා- ආශාවකටවත් අලියෙක් බලා ගන්න බැරි තත්වයකට එයි ද කියලා දැඩි කණගාටුවක් අපට දැනෙනවා. 2011 දි කරපු දීපව්‍යාප්ත අලි සංගණනයට අනුව අලි 5879ක් සිටින බව පැවසෙනවා. (මූලාශ්‍රය-page 94, Current Status of Asian Elephants in Sri Lanka)

අලි මිනිස් ගැටුම නිසා දළ වශයෙන් මිනිස් ජීවිත 60ක් විතර සහ අලින්ගෙ ජීවිත 150 ක් විතර වාර්ෂිකව අපට අහිමි වෙනවා. 

2008-2012 කාලය තුළ පමණක් මිනිස් ක්‍රියාකාරකම් නිසා අලින් 1184ක් මිය ගිහින් තියෙනවා. මේ පහතින් දැක්වෙන්නෙ පළාත් මට්ටමින් ඒ කාලය ඇතුළත අලින් මියයෑම් පිළිබඳ විස්තර.

2008-2012 කාලය තුළ අලි ප්‍රහාරවලින් මියැදුණු මිනිස් ජීවිත ගණන 341ක්. පහත වගුව බලන්න.

මූලාශ්‍රය- Performance Report 2012

කැලේ ඉන්න අලි ගම් වැදිලා දුක් මහන්සියෙන් හදාගත්තු ගෙවල් දොරවල් කඩා බිඳ දාන කොට, කුඹුරුවලට-වගාබිම්වලට කඩා වැදිලා වගා පාලු කරන කොට, ඒක වළක්වන්න මිනිස්සු විවිධ ක්‍රියාමාර්ග ගන්නවා. ඒ අතර, 

• වෙඩි තැබීම
• විදුලි සැර යෙදීම
• වසවිස කැවීමට සැළැස්වීම
• හක්ක පටස් තැබීම
• රීප්ප පටිවල කොන්ක්‍රීට් ඇණ බස්සවා ඉඩමට ඇතුල් වෙතැයි සැළකෙන තැන්වල තැබීම

මෙවැනි ක්‍රියාමාර්ගවල ප්‍රතිඵල විදිහට තමයි අලි ඇතුන් බොහොමයක් මිය යන්නෙ. වාර්ෂිකව සිදු වන අලි මරණ සංඛ්‍යාව දිහා බැලුවහම ස්වාභාවිකව මිය යන ප්‍රමාණය අවම මට්ටමක බව පහත වගුවෙන් තේරුම් ගන්න පුලුවන්. අති බහුතරයක් මරණවලට හේතුව මිනිස් ක්‍රියාකාරකම්.

කලාපය	වෙඩි තැබීම	විදුලි සැර යෙදීම	වස ශරීර ගත වීම	හක්ක පටස්	දුම්රිය අනතුරු	නොදනී	වෙනත් අනතුරු	ස්වාභාවික	වෙනත් හේතු	මුළු එකතුව
අනුරාධපුර	2	2	0	5	2	2	5	0	1	19
මධ්‍යම	2	0	0	0	0	2	0	0	1	5
නැගෙනහිර	14	4	2	6	0	12	2	6	1	47
වයඹ	17	5	3	12	3	15	4	2	5	66
පොලොන්නරුව	13	7	0	16	5	23	3	4	1	72
දකුණ	1	2	1	0	0	15	2		1	22
ඌව	1	1	0	0	0	11	2	3	1	19
මුළු එකතුව	50	21	6	39	10	80	18	15	11	250

දත්ත මූලාශ්‍රය- පිටුව 18, වන ජීවි සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තු කාර්යසාධන වාර්තාව -2012

ඊට අමතරව, අලි මිනිස් ගැටුම නිසා විනාශ වන දේපළවල වටිනාකම අතිමහත්. වන්දි ගෙවීම් වශයෙන් වනජීවි සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේතුව වසරකට මිලියන ගාණක් වැය කරනවා. 2012 වසරේ පමණක් රුපියල් මිලියන 30ක් ජනතාවට වන්දි වශයෙන් ගෙවලා තියෙනවා. (මූලාශ්‍රය-  පිටුව 23, කාර්යසාධන වාර්තාව 2012)

අලින්ගේ තර්ජනයට ලක් වෙලා තියෙන ගම්මානවල මිනිස්සු ගත කරන්නෙ සාමාන්‍ය නිදහස් මනසකින් යුත් ජීවිතයක් නෙමෙයි. ඔවුන් දැඩි ආතතියකින් දෛනික ජීවිතය ගත කරන්නෙ. තමන්ගෙ ස්වාමිපුරුෂයා-තමන්ගෙ පියා වගාව රකින්න රෑට ගියාම උදේ දෑහට දකිනකම් අඹුදරුවන් ඉන්නෙ පුදුමාකාර බියකින්. සාමාන්‍යයෙන් අලි මිනිස් ගැටුමින් මිය යන මිනිසුන් බහුතරය (78%ක්) පිරිමි අය සහ අලින්ගෙන් බහුතරය වැඩුණු පිරිමි සතුන් (67%ක්). (මූලාශ්‍රය- page 31, 32, Journal of the Department of Wildlife Conservation 2014-2:29-40)

සරුවට ගොයම පූදින කොට- කෙසෙල් වතු එකයායට කොළ පාටට ළෙල දෙන කොට අලින්ගේ කටට කෙළ උනන එක අහන්න දෙයක් නෑ. කැලෑවේ කිලෝ මීටර් ගණන් පයින් ඇවිදලවත් එවැනි රසවත් අහරක් හොයා ගන්න උන්ට නොහැකි තරම්. එ් නිසා, විදුලි වැට පෙරළා ගෙන හරි වගාවලට අලි කඩා වදිනවා. 

මීට වසර දෙකකට පමණ ඉස්සර, හම්බන්තොට තිස්සපුර ප්‍රදේශයේ කෙසෙල් වගාවකට වල් අලියෙකු කරල තිබූ හානිය මට අද වගේ මතකයි. දින කිහිපයකින් කපන්න ඔන්න මෙන්න කියා තිබුණු හොඳින් කැන් වැටුණු කෙසෙල් ගස් දෙකට තුනට බිඳ-පාගා චප්ප කර තිබෙනු දැක්කම මගේ හදවතත් කකියැව්වා. පැත්තක සිටි මට එහෙම නම්, ඒ වගාව කළ ගොවියන්ට දැනෙන හැඟීම කොහොම ද කියලා මඳක් සිතා බැලිය යුතුයි. මේ අලි ප්‍රශ්නය නිසා එහෙම පොඩිපට්ටම්  වෙන්නෙ මිනිස්සුන්ගෙ සල්ලි විතරක් නෙමෙයි ඒ මිනිස්සුන්ගෙ ධෛර්යය සහ බලාපෙරොත්තු. මිනිස්සු අමාරුවෙන් දහඩිය වගුරුවලා කරන වගාවන් මේ විදියට හානි කරන කොට, මිනස්සුන්ට අලින්ව පේන්නෙ ගජමිතුරො විදිහට නම් නෙමෙයි පසමිතුරො විදිහට. 

මිනිස්සු දහසකුත් ණය වෙලා- දෑතේ කරගැට එනකම්- ඒ කරගැට උඩ තවත් කරගැට නොඑන තරමට කරගැට ගල් වෙනකම් ඇඟපත වෙහෙසලා මහපොලොවත් එක්ක හැප්පිලා වගා කරනවා මදිවට-ගස් උඩ නැගලා රෑ එළි වෙනතෙක් නිදි වරාගෙන -ගිනි මැළ ගහගෙන වගා මුර කිරීමටත් සිදු වෙනවා කියන්නෙ ඇත්තටම සංවේදී ප්‍රශ්නයක්. 

වනජීවි එකෙන් ඇවිල්ලා සැරින් සැරේ වල් අලි අල්ලලා, ඈත රක්ෂිතවලට ගෙනිහින් දමන එකවත්, අලිවෙඩි දමන එකවත් මේ ප්‍රශ්නයට ස්ථිර විසඳුම් නෙමෙයි. 

මේ අලි මිනිස් ගැටුම ජාතික ප්‍රශ්නයක් ලෙස සළකා ප්‍රමුඛතාව දිය යුතු ප්‍රශ්නයක් කියලයි මගේ අදහස. පාරක් තොටක් හදන්නට බිලියන ගණන් වැය කරන එකේ මේ ප්‍රශ්නය විසඳන්නට මුදල් වැය කළාට කිසිදු ගැටලුවක් නෑ. මේ බැටකන මිනිස්සුත්-අලිත් අපේම රටේ උන් මිස පිටස්තරයො නෙමෙයි.

ඇත්තටම විදුලි වැට කියන්නෙ අලින්ගේ පැමිණීම වළක්වන මානසික බාධකයක්. නමුත් ඒ බාධකයත් කඩා ගෙන එන්න ඌ කටයුතු කරනවා. ඒත් එහෙම අලිවැටවල්වල් ස්ථාපනය කරන්න විතරක් නෙමෙයි නඩත්තු කරන්න වාර්ෂිකව විශාල වියදමක් දරන්න සිද්ධ වෙනවා. අලින් විදුලිවැටවල් කඩා ගෙන එන නිසා එයත් 100%ක් විශ්වාසය තැබිය හැකි ස්ථිර විසඳුමක් නොවෙයි. සාමාන්‍ය ප්‍රමාණයේ ගසක් කඩා ගෙන විත් අලි වැට මතට දමා- ඒ ඔස්සේ අලි වගාවන්ට වදිනවා. උදේට බොහෝ විට වනජීවි එකේ හෝ සිවිල් ආරක්ෂක බලකා සාමාජිකයන් පැමිණ කැඩුණු තැන් යළි පිළිසකර කරනු දකින්න පුලුවන්.  

මේ ප්‍රශ්නයට විසඳුමක් හොයන කොට ඒ විසඳුම අලින්ට වගේම මිනිස්සුන්ටත් හානි කර දෙයක් නොවිය යුතුයි. 

ස්ථිරසාර විසඳුම ස්වාභාවික තල් වැටක් ඉදි කිරීම ද? 

ප්‍රැක්ටිකල් ඇක්ෂන් කියන ජාත්‍යන්තර රාජ්‍ය නොවන සංවිධානය මීට වසර කිහිපයකට උඩදි විදුලිවැට වෙනුවට ස්වාභාවික තල්වැටක් ඉදිකිරීම දිගුකල් පවතින-සත්ව හිතකාමී සහ ලාභදායී ස්ථිරසාර විසඳුමක් විදිහට ඉදිරිපත් කළා. ඒ යටතේ දැනට පවතින විදුලි වැටටම සමාන්තරව පේළි 4කින් යුක්ත වන පරිදි, තල් පැළ අතර අඩි 5ක පරතරයකුත්-පේළි අතර අඩි 8ක පරතරයකුත් වන විදිහට සිග් සැග් ක්‍රමයට තල් පැළ සිටුවමින්  නියමු ව්‍යාපෘති කිහිපයක් මොණරාගල, මඩකලුව සහ අම්පාර දිස්ත්‍රීක්කවල දියත් කළා. වනජීවි සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව, හෙක්ටර් කොබ්බෑකඩුව කෘෂි පර්යේෂණ හා පුහුණු ආයතනය හා තල් සංවර්ධන මණ්ඩලය කියන රාජ්‍ය ආයතන තුනේ පූර්ණ සහයෝගයෙන් තමයි එම ව්‍යාපෘතිය දියත් කෙරුණේ. මේක කෙටිකාලීන විදුලි වැටට වඩා හොඳ විසඳුමක්. 

මේ පිළිබඳව International Elephant Foundation කියන ජාත්‍යන්තර අලි සංරක්ෂණ පදනමේ වෙබ් අඩවියෙත් තොරතුරු සඳහන් වෙනවා. 

සාමාන්‍යයෙන් ලංකාවේ ස්වභාවය තමයි කොච්චර හොඳ දෙයක් වුනත් පටන් ගත්තට ඒ පිළිබඳ නිසි පසු ඇගයීමක් කෙරෙන්නෙ නැති එක. ඒ නිසා මේ ව්‍යාපෘතියේ වත්මන් තත්වය කොහොම ද කියන එක නම් අපි දන්නෙ නෑ. හැබැයි ඔවුන් කියන විදිහට අලි මිනිස් ගැටුම වළක්වන්න පුලුවන් හොඳම සහ දිගුකල් පවත්නා විසඳුම තමයි ඒ. ඒ පිළිබඳ සම්පූර්ණ විස්තර මේ ලින්ක් එකෙන් කියවන්න පුලුවන්. විදුලි වැටට සාපේක්ෂව තල්වැටේ වාසිසහගතබව ඔවුන් එහි මෙහෙම පැහැදිළි කරනවා. 

වඩා තිරසර විසඳුම තල්වැට ද විදුලි වැට ද?
තල් වැට	විදුලි වැට
තල්වැට වසර 100 ක පමණ කාලයක් වුව පවතී	විදුලි වැටක ආයුකාලය වසර 10කි
පැළ සිටුවීමේ වියදම ඉතා අවමය	ඉදි කිරීමේ වියදම අධිකය (කි.මී 1කට ලක්ෂ 5ක් )
නඩත්තු වියදම මුල් වසර 2-3 පමණි. එය ද ඉතා අල්පය	සැළකිය යුතු වියදමක් නඩත්තු කටයුතු සඳහා වාර්ෂිකව වැය වේ (බැටරි-සූර්යකෝෂ-එළිපෙහෙළි කිරීම්)
අලින්ට විනාශ කළ නොහැක (ශක්තිමත් දැවයකි)	අලින්ට පහසුවෙන් විනාශ කළ හැක
තෙත් හෝ වියළි ආදී ඕනෑම දේශගුණික කලාපයකටම ඉතා හොඳින් ඔරොත්තු දේ	අලිවැට නඩත්තුවට දෛනිකව වෙනම පිරිසක් යෙදවිය යුතුය
ගංවතුරට වුවත් ඔරොත්තු දේ (දින 45කට වඩා වතුරට යටව තිබුණ ද හානියක් නොවේ)
ලවණතාවට ඔරොත්තු දේ
ගින්නට ඔරොත්තු දේ
නඩත්තුව සඳහා දෛනිකව වෙනම පිරිසක් යෙදවිය යුතු නැත

තල් ගස් උස මහත් වෙන්න අවුරුදු 10-12ක් යන නිසා එතෙක් ඉතිරි ප්‍රදේශවලත් අලි වැටවල් ගහලා-ඒ අතරෙ මේ තල් වැට ඉදිකිරීමේ ව්‍යාපෘතියත් දියත් කළ යුතුයි. ඊට පස්සෙ, රක්ෂිත ඇතුළෙ තව වැව් ටිකකුත් හදලා-කැලෑ ඇතුළෙන්ම අලි ඇතුන්ට කෑම සුලභ කිරීමේ වැඩසටහනක් ගැන අවධානය යොමු කළ යුතුයි. ඒ වගේම, අලිමංකඩවල් පිළිබඳ නිසි අධ්‍යයනයක් සිදු කරලා අදාළ ප්‍රදේශවල බිමින් දුවන දුම්රිය මාර්ග වෙනුවට ගුවන් පාලම් මතින් දුම්රිය දුවන වැඩ පිළිවෙලකටවත් යන්න වේවි.  

මේ කියපු කිසිම දෙයක් කරන්න බැරි දේවල් නෙමෙයි. අවශ්‍ය වෙන්නෙ ඕනකම සහ කැපවීම විතරයි. මේ සම්බන්ධයෙන් දැනුම තියෙන උනන්දුව තියෙන - පරිසරයට ආදරය කරන මිනිස්සු-ආයතන එකතු කරගෙන මේ ප්‍රශ්නයට ස්ථිරසාර විසඳුමක් ලබා දීමට රජය කටයුතු කළ යුතුයි. නැත්නම් හැමදාම අලි මැරේවි-මිනිස්සු මැරේවි-අහිංසක දරු පවුල් අනාථ වේවි-වගා බිමි වැනසේවි. හැම අවුරුද්දෙම මිලියන ගණන් වන්දි දෙන එකේ කෙළවරකුත් තියෙන්න එපැයි.   

ඒ නිසා, අලින්ගෙන් තර්ජිත ගම්වල ඉන්න මිනිස්සු සහ කැලෑවල ඉන්න අලිඇතුන් මුහුණදීලා තියෙන මේ දැවැන්ත "මානුෂික" ගැටලුව වහා විසඳිය යුතු ජාතික ප්‍රශ්නයක් ලෙස රට කරවන උදවිය සැළකිල්ලට ගත යුතුයි. 

වල් අලියි කිව්වම උන්ට අගෞරවයක්ය කියලා වල් අලි-වන අලි කියලා නම් වෙනස් කිරීම වගේ කාටවත් වැඩක් නැති ක්‍රියාමාර්ග ගන්නා ඇමතිවරුන්ගෙන් නම් කොහොමටත් මේ ප්‍රශ්නයට විසඳුම් ලබා ගන්න බැරි වේවි.